Cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có ý nghĩa sâu sắc về chính trị, tư tưởng, lý luận và thực tiễn, là một “cẩm nang” đựng nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng, xuyên suốt, bao trùm, đậm nét về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Xuyên suốt các bài viết trong cuốn sách cho thấy sự trăn trở, quan tâm đặc biệt của đồng chí Tổng Bí thư đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, làm trong sạch bộ máy Đảng, Nhà nước, củng cố lòng tin của nhân dân với vai trò lãnh đạo của Đảng và công cuộc xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.
1. Khẳng định vai trò, tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, coi đây là nhiệm vụ then chốt, nhiệm vụ sống còn của toàn bộ sự nghiệp cách mạng, là quy luật tồn tại và phát triển của Đảng
Đây là nội dung được Tổng Bí thư đề cập trong nhiều bài viết, bài phát biểu từ trước thềm Đại hội VI của Đảng cho đến nay. Đồng chí khẳng định: Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Thường xuyên củng cố, nâng cao sức mạnh của Đảng là một bảo đảm cơ bản quyết định con đường đi đúng đắn của dân tộc.
Để có đủ khả năng và điều kiện lãnh đạo cách mạng đúng đắn và có hiệu quả, Đảng phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức mạnh của Đảng về mọi mặt, chống chủ nghĩa cá nhân, chống suy thoái và sự hư hỏng trong Đảng.. Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong giai đoạn hiện nay là phải làm cho Đảng trưởng thành hơn nữa trong việc xây dựng, phát triển và cụ thể hóa đường lối, đề ra được những giải pháp đúng đắn thực hiện các mục tiêu đã định, nâng cao trình độ và năng lực tổ chức thực tiễn của các tổ chức đảng, năng lực quản lý và điều hành của bộ máy nhà nước. Đảng ta phải tiếp tục nâng cao hơn nữa bản lĩnh và trí tuệ, thực sự “là đạo đức, là văn minh”, thực sự trong sạch, vững mạnh, ngang tầm nhiệm vụ.
Đồng chí Tổng Bí thư nhấn mạnh các yêu cầu, nhiệm vụ của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng với nhiều điểm mới: Nội dung, phạm vi sâu rộng hơn, tinh thần chỉ đạo chủ động, tiến công quyết liệt, mạnh mẽ hơn; Mục tiêu cao hơn và sát hợp hơn; Bổ sung, làm rõ, đồng bộ và sắc bén hơn một số nhiệm vụ, biện pháp; Bổ sung, hoàn thiện toàn diện hơn các thể chế, thiết chế về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
2. Khẳng định những thành tựu nổi bật, mang dấu ấn lịch sử về xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong công cuộc đổi mới
Đây là nội dung nổi bật, có dấu ấn lịch sử xây dựng Đảng được Tổng Bí thư đề cập một cách sâu sắc trong nhiều bài viết của cuốn sách. Đồng chí Tổng Bí thư khẳng định: “Toàn bộ thành tựu và thiếu sót của công cuộc đổi mới gắn liền với trách nhiệm lãnh đạo và hoạt động của Đảng. Sự lãnh đạo và hoạt động của Đảng là một nhân tố quyết định tạo ra những thành tựu của đổi mới... Sự tiến bộ và trưởng thành của Đảng cũng là một thành tựu quan trọng của công cuộc đổi mới, thậm chí có thể nói là thành tựu quan trọng nhất của công cuộc đổi mới”.
Thành tựu nổi bật và quan trọng nhất là Đảng đã đề ra và từng bước bổ sung, hoàn thiện dần đường lối đổi mới một cách đúng đắn, sáng tạo, hình thành ngày càng rõ hơn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động. Kịp thời định hướng tư tưởng chính trị đúng đắn, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, chống những luận điệu thù địch, tạo cơ sở thống nhất tư tưởng trong toàn Đảng và trong nhân dân, nhất là trong những thời điểm mang tính bước ngoặt của cách mạng, những diễn biến rất phức tạp của tình hình quốc tế.
Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Có bước tiến về thực hiện dân chủ trong Đảng, lãnh đạo thực hiện dân chủ trong xã hội, phát huy trí tuệ tập thể, sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đổi mới, sắp xếp, kiện toàn một bước hệ thống chính trị, bảo đảm sự lãnh đạo thông suốt, toàn diện trên các lĩnh vực; bảo đảm nội bộ luôn luôn đoàn kết thống nhất, có sức chiến đấu cao; nhận thức ngày càng rõ hơn và cải tiến tốt hơn phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới, trước hết là sự lãnh đạo đối với Nhà nước.
Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng còn có những đóng góp quan trọng về lý luận và tổng kết thực tiễn xây dựng Đảng cầm quyền. Đồng chí khẳng định vấn đề có tính nguyên tắc, là nhân tố bảo đảm cho công cuộc đổi mới thành công, đất nước phát triển theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa là phải luôn luôn kiên định, giữ vững, tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng, nắm chắc vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, đồng thời làm tốt công tác xây dựng Đảng, thường xuyên đổi mới, chỉnh đốn Đảng. Tuyệt đối không mơ hồ, dao động về vấn đề này. Phát huy truyền thống tốt đẹp, giữ vững bản chất cách mạng và khoa học của Đảng; nâng cao trình độ trí tuệ và chất lượng công tác lý luận của Đảng. Thường xuyên chăm lo công tác cán bộ cho cả hệ thống chính trị, trên tất cả các lĩnh vực; liên hệ chặt chẽ với nhân dân; đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng.
Một trong những thành tựu có dấu ấn lịch sử nổi bật về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được thể hiện trong cuốn sách của Tổng Bí thư, đó là những kết quả của công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên của Đảng và hệ thống chính trị, thể hiện qua những con số cụ thể. Công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng đã được Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, bài bản, ngày càng đi vào chiều sâu, có bước tiến mạnh, đạt nhiều kết quả cụ thể, rất quan trọng, toàn diện, để lại dấu ấn tốt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, thực sự “đã trở thành phong trào, xu thế không thể đảo ngược”, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao, được bạn bè quốc tế ghi nhận. Tập trung chỉ đạo công tác phát hiện, xử lý tham nhũng; chú trọng xây dựng, hoàn thiện cơ chế, thể chế về quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, từng bước hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể”, “không dám”, “không muốn”, “không cần” tham nhũng; khắc phục được một bước những sơ hở, bất cập. Công tác cán bộ, cải cách hành chính bảo đảm tính công khai, minh bạch trách nhiệm giải trình được tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện quyết liệt và đạt kết quả tốt. Công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tham nhũng được tăng cường và có nhiều đổi mới; sự giám sát của các cơ quan dân cử, vai trò của Mặt trận Tổ quốc, nhân dân và báo chí, truyền được phát huy tốt hơn; tích cực đấu tranh phản bác luận điệu xuyên tạc của các thế lực xấu, thù địch.
Chú trọng kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị chức năng làm công tác phòng, chống tham nhũng. Quan hệ phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị được chú trọng, tăng cường, nhất là các cơ quan kiểm tra, giám sát, nội chính của Đảng với cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra; giữa cơ quan thanh tra, kiểm toán với cơ quan điều tra; giữa các cơ quan tiến hành tố tụng trung ương, địa phương và các bộ, ngành ngày càng chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả hơn. Hợp tác quốc tế về phòng, chống tham nhũng cũng đã được tăng cường; hoạt động phòng, chống tham nhũng cũng từng bước được mở rộng ra cả khu vực ngoài nhà nước.
Có thể khẳng định, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian qua được thực hiện một cách mạnh mẽ, đồng bộ, quyết liệt, bài bản và hiệu quả, với nhiều dấu ấn nổi bật, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội; củng cố, tăng cường niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.
3. Nêu ra nhiều bài học kinh nghiệm sâu sắc về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
Từ thực tiễn, đồng chí Nguyễn Phú Trọng rút ra những bài học kinh nghiệm chủ yếu. Trước hết, Đảng luôn luôn nắm chắc vai trò lãnh đạo, đồng thời tích cực tự đổi mới, tự chỉnh đốn một cách có hiệu quả. Đây là vấn đề nguyên tắc, là quy luật tồn tại và phát triển của Đảng. Giữ vững bản chất giai cấp công nhân và tính tiền phong của Đảng. Trong bối cảnh hiện nay, vấn đề giữ cho Đảng không biến chất, trước sau đều mang bản chất của giai cấp công nhân là vấn đề hết sức quan trọng và quyết định.
Kiên trì nguyên tắc tập trung dân chủ, chăm lo xây dựng khối đoàn kết thống nhất trong Đảng. Bảo vệ, phát triển và làm phong phú thêm nội dung, phương thức thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ; cụ thể hóa, thể chế hóa thành các quy chế, quy định, quy trình cụ thể, nhất là trong việc dân chủ thảo luận ra nghị quyết và trong công tác cán bộ. Đoàn kết thống nhất là một truyền thống quý báu của Đảng ta và là nhân tố tạo nên sức mạnh vô địch của cách mạng nước ta.
Thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất và năng lực gánh vác nhiệm vụ cách mạng. Đổi mới tư duy, phương pháp tiến hành công tác cán bộ theo hướng dân chủ kết hợp với tập trung thống nhất, theo một quy trình chặt chẽ. Gắn bó mật thiết với nhân dân, bảo vệ lợi ích thiết thực và quyền làm chủ của nhân dân. Đổi mới phương thức lãnh đạo và hoạt động của Đảng, bảo đảm cho Đảng làm đúng chức năng lãnh đạo, phát huy mạnh mẽ vai trò của cơ quan chính quyền, các tổ chức kinh tế và các đoàn thể.
Trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, trước hết phải nhận thức thật đầy đủ và sâu sắc về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt của công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, để từ đó có quyết tâm chính trị rất cao, biện pháp rất đúng, hành động quyết liệt và phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, tập trung, thống nhất của Đảng, mà trực tiếp, thường xuyên là của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tiến hành thường xuyên, liên tục, không nghỉ, không ngừng ở tất cả các cấp, các ngành, các lĩnh vực; thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự; với những bước đi vững chắc, tích cực, chủ động và có trọng tâm, trọng điểm. Xây dựng cho được một cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể” tham nhũng, tiêu cực; một cơ chế răn đe, trừng trị nghiêm khắc để “không dám” tham nhũng, tiêu cực; xây dựng văn hóa liêm chính để “không muốn” tham nhũng, tiêu cực; cơ chế bảo đảm để “không cần” tham nhũng, tiêu cực.
Đặc biệt quan tâm, chú trọng công tác đánh giá, lựa chọn, bố trí cán bộ, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý; tăng cường quản lý, giáo dục, phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kết hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, kịp thời xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng, tiêu cực; trong đó, phòng ngừa là chính, là cơ bản, lâu dài; phát hiện, xử lý là quan trọng, đột phá. Phòng ngừa, phát hiện từ sớm, xử lý từ đầu, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn.
Kiểm soát cho được việc thực hiện quyền lực nhà nước một cách chặt chẽ bằng cơ chế; quyền lực phải được ràng buộc bằng trách nhiệm; quyền lực đến đâu trách nhiệm đến đó, quyền lực càng cao trách nhiệm càng lớn; bất kể ai lạm dụng, lợi dụng quyền lực để trục lợi đều phải bị truy cứu trách nhiệm và xử lý vi phạm. Xây dựng cho được văn hóa công vụ của mỗi ngành, cơ quan, đơn vị, bảo đảm tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, minh bạch, hiệu quả trong thực thi nhiệm vụ.
Chú trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, phát huy vai trò nòng cốt và sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, nhịp nhàng, kịp thời, hiệu quả của các cơ quan có chức năng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh vững vàng, có dũng khí đấu tranh; phải trung thực, liêm chính, “chí công vô tư”, thực sự là “thanh bảo kiếm” sắc bén của Đảng và Nhà nước trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Gắn công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Các giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực phải phù hợp với bối cảnh, yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam và truyền thống văn hóa của dân tộc; tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của nước ngoài; kế thừa kinh nghiệm của các nhiệm kỳ trước. Thường xuyên tổng kết, đúc rút kinh nghiệm, bổ sung những vấn đề mới, cách làm hay, sáng tạo, góp phần nâng cao hiệu quả công tác; không ngừng đổi mới tư duy, hoàn thiện lý luận về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực./.
(Theo PGS, TS Dương Trung Ý, Tạp chí Lý luận chính trị tháng 3/2023)
