Kỳ 3: Hoàn thiện hệ thống văn bản về bảo vệ cán bộ có tâm, có tài, có tầm: Một nhiệm vụ cấp bách

Rõ ràng, các luận điệu xuyên tạc về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung về hình thức rất đa dạng, nhưng chung quy vẫn chỉ nhắm đến mục đích phủ nhận sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Nhà nước và xã hội, gây chia rẽ Đảng, Nhà nước với nhân dân, hướng đến mục đích cuối cùng là tạo ra “một cuộc cách mạng màu”.

Thời gian qua, không phải ngẫu nhiên các đối tượng phản động, cơ hội chính trị coi công tác xây dựng và bảo vệ đội ngũ cán bộ các cấp của Đảng ta là một mục tiêu chống phá hàng đầu hòng đẩy nhanh xu hướng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong thành phần đảng viên chưa vững lập trường, bản lĩnh chính trị. Bởi lẽ, chúng đã có sự quan sát, phân tích kỹ lưỡng hội chứng “sợ sai”, “sợ trách nhiệm” cùng một số hiện tượng tiêu cực khác đang tồn tại trong các cơ quan nhà nước là thời cơ để tấn công vào chủ trương của Đảng trong bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, luôn vì lợi ích chung.

Đồng thời, chúng cũng nhận thấy công tác phổ biến, học tập, hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW của Đại hội XII và Kết luận số 14/KL-TW của Đại hội XIII ở nhiều nơi chưa thực sự tốt khiến đảng viên, quần chúng còn hiểu sai lệch về chủ trương này. Từ đó, chúng theo dõi, nhanh chóng thu thập những phát ngôn không đúng, không trúng về Kết luận số 14/KL-TW của một số đảng viên lão thành trên không gian mạng trong thời gian gần đây, bên cạnh việc móc nối với một số phần tử bất mãn chế độ nằm trong thành phần trí thức, cán bộ lão thành.

Ngoài ra, phải thừa nhận rằng cần tiếp tục nghiên cứu biện pháp khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, luôn vì lợi ích chung trên cơ sở hệ thống văn bản của Đảng về chủ trương này vẫn còn nhiều vướng mắc. Các văn bản của Đảng và các văn bản pháp luật hiện hành về cán bộ, công chức, viên chức, công an nhân dân, quân đội nhân dân, kiểm sát nhân dân, tòa án nhân dân, tổ chức quốc hội, tổ chức chính quyền địa phương, tố cáo, tiếp cận thông tin, bảo vệ bí mật nhà nước v.v. Từ đó, có cái nhìn tổng thể, nhận ra những bất cập, mâu thuẫn giữa các văn bản về khái niệm, thuật ngữ như: cán bộ, quyền lợi và trách nhiệm của cán bộ, quy định về miễn nhiệm.

Trong đó, nội hàm một số nội dung của Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm là quá rộng. Chẳng hạn Điều 1 quy định đảng viên không được nói, viết, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định, quy chế, quyết định của Đảng; làm những việc mà pháp luật không cho phép. Trong đó, khái niệm pháp luật bao gồm các văn bản luật và văn bản quy phạm pháp luật dưới luật. Theo thống kê của Bộ Tư pháp, tồn tại không ít văn bản quy phạm pháp luật nhưng lại trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền, có sai sót về căn cứ pháp lý, thể thức và kỹ thuật trình bày. Tuy nhiên việc phát hiện và xử lý văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật thường diễn ra chậm. Có một số văn bản rất khó xử lý dù phát hiện là trái pháp luật. Điều này trực tiếp gây khó khăn cho những cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá. Vì họ buộc phải làm trái nội dung của một số văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật nếu muốn đổi mới, sáng tạo.

Điều 6 của Quy định số 37-QĐ/TWnghiêm cấm việc “viết đơn tố cáo giấu tên, mạo tên” có nội dung mâu thuẫn với Luật Tố cáo hiện hành. Cụ thể, Điều 25 của Luật Tố cáo quy định rõ trường hợp thông tin có nội dung tố cáo không rõ họ tên, địa chỉ của người tố cáo hoặc qua kiểm tra, xác minh không xác được người tố cáo hoặc người tố cáo sử dụng họ tên của người khác để tố cáo nhưng có nội dung rõ ràng về người có hành vi vi phạm pháp luật, có tài liệu, chứng cứ cụ thể về hành vi vi phạm pháp luật và có cơ sở để thẩm tra, xác minh thì cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp nhận tiến hành việc thanh tra, kiểm tra theo thẩm quyền hoặc chuyển đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền để tiến hành việc thanh tra, kiểm tra phục vụ cho công tác quản lý. Như vậy, việc nghiêm cấm viết đơn tố cáo giấu tên, mạo tên tuy có điểm tốt là giúp minh bạch hóa công tác tiếp nhận, thanh tra, kiểm tra với các hành vi có dấu hiệu sai phạm nhưng mặt khác lại khiến cho đảng viên lo ngại bị đe dọa, trù dập, trả thù, nhất là trong một đơn vị đang xảy ra các khuyết điểm, tiêu cực. Vụ việc cán bộ công an Trịnh Văn Khoa sau khi làm đơn tố cáo vụ làm sai lệch hồ sơ của đồng nghiệp tại Công an quận Đồ Sơn (T.P Hải Phòng) đã xin ra khỏi ngành là một sự đáng tiếc. Vì đây là hành động thể hiện rất rõ tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung”, đồng thời cho thấy những điểm nghẽn trong công tác bảo vệ cán bộ trong sáng, liêm chính. Đồng thời tạo cớ cho các thế lực thù địch tiếp tục tấn công vào chủ trương bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.

Hiện nay, theo Quy định số 41-QĐ/TW về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ, miễn nhiệm được hiểu là: việc cấp có thẩm quyền quyết định cho cán bộ thôi giữ chức vụ khi chưa hết nhiệm kỳ hoặc chưa hết thời hạn bổ nhiệm do không đáp ứng được yêu cầu công việc, uy tín giảm sút, có vi phạm nhưng chưa đến mức xử lý kỷ luật cách chức (khoản 1 Điều 2). Căn cứ xem xét miễn nhiệm do có phiếu tín nhiệm thấp, bị kỷ luật, bị cơ quan có thẩm quyền kết luận sai phạm.

Tuy nhiên, theo Luật cán bộ, công chức sửa đổi 2019, miễn nhiệm được hiểu là “Miễn nhiệm là việc cán bộ, công chức được thôi giữ chức vụ, chức danh khi chưa hết nhiệm kỳ hoặc chưa hết thời hạn bổ nhiệm” (khoản 6 Điều 7). Cán bộ có thể xin thôi làm nhiệm vụ hoặc từ chức, miễn nhiệm trong các trường hợp sau đây: Không đủ sức khỏe; Không đủ năng lực uy tín; Theo yêu cầu nhiệm vụ; Vì lý do khác (khoản 1 Điều 30). Trước khi tiến hành điều động, luân chuyển, biệt phái cán bộ từ cơ quan, tổ chức, đơn vị này sang cơ quan, tổ chức, đơn vị khác đều phải tiến hành hoạt động miễn nhiệm. Do đó, phải chăng sử dụng “miễn nhiệm cán bộ” như là một hình thức kỷ luật là không hợp lý? Vấn đề thuật ngữ này cần được các nhà khoa học nhìn nhận lại.

Tương tự, khái niệm “vì lợi ích chung” cần phải được quy định, chi tiết, bảo đảm không có tính chất gây nguy hiểm cho xã hội, không cấu thành tội phạm. Qua đó, phòng, tránh các hoạt động lợi dụng, lạm dụng tín nhiệm, chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ dưới danh nghĩa “sáng tạo, đột phá, vì lợi ích chung”. Bên cạnh đó, việc quy định rõ khái niệm “vì lợi ích chung” có tác dụng ngăn ngừa bệnh chủ quan thấy trước hoạt động của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được hoặc không thấy trước hoạt động đột phá của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải nhận thức rõ về mọi quyết định của mình.

Nghị định cũng cần bổ sung những quy định giảm nhẹ, miễn kỷ luật cán bộ với những trường hợp không bị xử lý hình sự nhưng vi phạm pháp luật do chấp hành mệnh lệnh cấp trên và không vụ lợi. Bởi lẽ, theo quy định của Đảng, đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số vẫn được quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy cấp trên cho đến Đại hội đại biểu toàn quốc, song phải chấp hành hành nghiêm chỉnh nghị quyết, không được truyền bá ý kiến trái với nghị quyết của Đảng. Tuy nhiên trong thực tế, tình trạng thiếu dân chủ vẫn diễn ra tại một số cơ sở đảng khiến cho quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy cấp trên chưa thực sự được phát huy.

Thực tiễn trong xử lý sai phạm trong các đại án lớn như Việt Á, vụ Tiêu cực ở các trung tâm đăng kiểm, vụ Chuyến bay giải cứu, một số cán bộ, đảng viên chỉ là người chấp hành mệnh lệnh, chỉ đạo cấp trên nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm liên đới. Câu chuyện “Khi chống dịch là anh hùng áo trắng, hết dịch phải ngồi viết giải trình” là một thực tế đáng buồn đã xảy ra tại ngành y sau vụ án tiêu cực Việt Á.

Như vậy, để chủ trương bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung có thể trở sớm được hiện thực thành quy định pháp luật, đòi hỏi Đảng ta cần tiếp tục nghiên cứu, phát triển lý luận về công tác cán bộ và công tác củng cố, xây dựng đảng, công tác bảo vệ chính trị nội bộ. Chỉ có như vậy mới tạo ra được hành lang pháp lý bảo vệ cán bộ, tạo cơ chế cho cán bộ yên tâm cống hiến cho Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Xét từ nguyên lý cán bộ là cái gốc của mọi công việc, trong điều kiện hiện nay, Đảng ta tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ. Dù vậy, trong môi trường hiện nay, người cán bộ có tài, có tâm, có tầm vẫn chưa thể phát huy hết sức mạnh sáng tạo của họ trong công việc, bởi thiếu những tấm khiên bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm. Nhận thức được tầm quan trọng trong công tác bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, Đảng ta đã khẩn trương nghiên cứu, ban hành một số văn bản có tính chất bản lề cho việc xây dựng chế định bảo vệ cán bộ có năng lực và phẩm chất ưu tú. Đáng tiếc, chủ trương dù đáng quý và thiết thực như vậy nhưng vẫn đang vấp phải sự chống phá của các thế lực thù địch và phần tử cơ hội trong nước. Song không thể vì những khó khăn đó mà chùn bước trong việc xây dựng một chủ trương đúng đắn, phục vụ lợi ích đất nước.

Nguyễn Hải Đăng

Báo Nhân dân